Ο ΠΙΝΑΚΑΣ ΤΟΥ ΙΟΥΝΙΟΥ

© Alena Shymchonak

© Robert McGinnis

*ΙΣΤΟΡΙΕΣ ΓΙΑ ΕΚΠΟΛΙΤΙΣΜΕΝΟΥΣ ΑΓΡΙΟΥΣ*

“Για να μπορέσω όμως ως γυναίκα να παρουσιάσω στην κοινωνία μια εναλλακτική λύση στην πατριαρχία (και τι απομένει από το γυναικείο κίνημα αν δεν μπορεί να το κάνει αυτό) πρέπει πρώτα να μάθω ποια ήμουν πριν η πατριαρχία με υποβιβάσει σ’αυτό που είμαι σήμερα.”
(Εύα Μπόρνεμαν)

© Andrew Atroshenko

«Oι αρχαίοι μας πρόγονοι που είχαν το μονοπώλιο της γραφής, όλοι από Ηρόδοτο ως Αριστοτέλη και Πλάτωνα, εμφανίζονται αγνοούντες την πρόσφατη (για κείνους) κοινωνική δομή του παρελθόντος τους που, οι ίδιοι, αναδόμησαν απαλείφοντας όσο το δυνατό τον πρωταγωνιστικό ρόλο της γυναίκας, της πρώτης παραγωγού, της σιτοδότριας, της μητέρας του πολιτισμού και τα έργα της.
Ο άνδρας, αντίθετα, όντας επί πολλούς αιώνες κυνηγός και ψαράς, έγινε εκμεταλλευτής της Φύσης, ένα κατ΄εξοχήν αρπακτικό ζώο, το οποίο θα χρειαστεί ακόμα χιλιάδες χρόνια για να φτάσει στο βαθμό πολιτισμού που κατέκτησε η γυναίκα την ίδια περίοδο ως φύλακας της φωτιάς, κατασκευάστρια του σπιτιού, προστάτιδα των παιδιών και παραγωγός της τροφής.
Μ’αυτό το αποφθεγματικό συμπέρασμα συμφωνούν κάθε λογής επώνυμοι και μη επιστήμονες, που παράλληλα υμνούν αυτές τις μακρές περιόδους της αναμφισβήτητης μητριαρχικής κοινωνικής σύνθεσης ως τις ειρηνικότερες που γνώρισε η ιστορία του ανθρώπου.»

© Matthew Quick

«Η τραγωδία της ελληνικής πατριαρχίας, λέει ο Borneman, δεν είναι ότι οι Έλληνες υποδούλωσαν τις γυναίκες τους, αλλά ότι με την υποδούλωση αυτή στέρησαν και τους ίδιους τους εαυτούς τους από την ελευθερία. Και ο L.H. Morgan καταλήγει στη διαπίστωση: “Από την αρχή ως το τέλος οι Έλληνες άνδρες διακατέχονταν από έναν εγωισμό ή από μια διακεκριμένη φιλαυτία, που τους έκανε να περιφρονούν τις γυναίκες σε βαθμό που είναι ζήτημα αν τον συναντάμε στους άγριους”. Έτσι ο “πολιτισμός” δημιουργεί για πρώτη φορά την περιφρόνηση για τις γυναίκες, που είναι άγνωστη στους βαρβάρους. Έτσι ή αλλιώς, ωστόσο, από τη στιγμή που η παραγωγή περνάει στα χέρια των ανδρών, η γυναίκα παραμερίζεται με αποτέλεσμα να της αφαιρούνται δικαιοδοσίες και προνόμια.»

© Gerard Mas

«”Όποιος θέλει να κατανοήσει την πατριαρχία”, δηλώνει ο Borneman, “δεν πρέπει να ξεχνάει ποτέ την προέλευση της από τη ληστεία” που επεκτείνεται ως την ιδιοκτησία του ανθρώπου. Και της γυναίκας ιδιαίτερα.»

«Ωστόσο, όλη η Ιστορία του αρχαίου κόσμου παραλλαγμένη προκαλεί δυσπιστία, καθώς γίνεται φανερό ότι αντιπαλεύει δύο εχθρούς που θα’θελε να καταχωνιάσει βαθιά μέσα στη γη. Από τη μιά τη μητριαρχική γυναίκα, την περιβλημένη με μαγική δύναμη, θεά εκ θεών, την αξιωμένη σε κάθε κρίσιμη ώρα με αξεπέραστο κύρος. Και από την άλλη να θαφτεί αμετάκλητα το παρελθόν και μαζί του εκείνος ο άνδρας που επί χιλιετίες αγνοούσε τη συμμετοχή του στη διαιώνιση του είδους και γι’αυτό ζούσε βαθιά ταπεινωμένος σαν κατώτερος και περίπου άχρηστος.
Και ντρέπομαι μελετώντας όλο αυτό το τεράστιο υλικό, δικών και ξένων, σπάνιας χαρισματικής νοημοσύνης, στην προσπάθεια τους να ξεδιαλύνουν τα ανεξήγητα, τα ανεπαλήθευτα, που χτυπιούνται μεταξύ τους αντιφάσκοντας με τη μουγκαμάρα που καλύπτει τέσσερις σημαδιακούς αιώνες (1100-700 π.Χ.), σημαδιακούς όχι από κλέη και δόξα μα από πληγωμένη ματαιοδοξία και κούφιο εγωισμό, θανάσιμα τραυματισμένο από το γεγονός που αγνοούσαν, αφήνοντας τα πρωτεία στη γυναίκα, σύντροφο και μεγαλουργό όσο και η γη.
…Κανένας τραγικός ούτε φιλόσοφος, μη εξαιρουμένου ούτε του Αριστοτέλη, δεν συμπεριέλαβε μες στις καταθέσεις του το γεγονός ότι από τον ενδέκατο αιώνα περίπου ζούνε σ’ένα νεογέννητο κόσμο αποκάλυψης, όταν συνειδητοποιούν απόλυτα ότι το αρσενικό μετείχε ενεργά στην αναπαραγωγή του ανθρώπινου είδους. 
“Δεν υπήρχαν πια όρια στις ανθρώπινες φιλοδοξίες”, λέει ο Nilsson “στην περίοδο που συμπίπτει με την παρακμή των θεών. Η ατομικολατρεία θα βγάλει τον άνδρα στο προσκήνιο του κόσμου”.
Ομολογουμένως αποτελεί μοναδικό φαινόμενο στην ανθρώπινη ιστορία το γεγονός ότι από τέτοια φυλετική μνησικακία, ευτέλεια (γιατί έτσι κι αλλιώς το μίσος είναι ευτελές) και ρατσιστική (φυλετική) εμπάθεια γεννήθηκαν παρόμοια έργα υψηλής τέχνης και αντίστοιχης παιδείας.

© Gerard Mas

Αυτός ο άνδρας! Που εμείς δεν μπορούμε να φωταγωγήσουμε τις σκοτεινές πλευρές του νου του, αποφασίζει: Πρώτα να εκμεταλλευτεί τους τραγουδοκράτορες ραψωδούς, τους κληρονόμους των προγενέστερων συντεχνιών των μυκηναϊκών παλατιών, μια και στην κυριολεξία πρόκειται για χρονικογράφους της εποχής. Σε όλα τα συμπόσια, τα σπίτια, τα πανηγύρια, τις θρησκευτικές γιορτές, αυτά τα νέα και παλιά κατορθώματα τραγουδιούνταν και θα συνέχιζαν να τραγουδιούνται, αλλά κατάλληλα διασκευασμένα. Παράλληλα οι Αχαιοί βάζουν τα θεμέλια της Δημόσιας Παιδείας. Από κει κι εμπρός όλα τα παιδιά θα μυούνται στη φαλλοκρατική ιδεολογία μέσα από τα χειρόγραφα της Οδύσσειας και της Ιλιάδας κατάλληλα διασκευασμένα, μαθαίνοντας ταυτόχρονα την ορθή ελληνική γλώσσα, χάρη στην υψηλή φροντίδα του ευπατρίδη Πεισίστρατου.
…Ό,τι ανηθικότερο, ό,τι ανέντιμο θα πλασαριστεί σαν κατόρθωμα άξιο προς μίμηση. Μια και τα παιδιά πρέπει να συνηθίσουν στη συνείδηση του νέου ανδρισμού και στην απόλυτη περιφροσύνη της γυναίκας, μαθαίνοντας από μικρά ότι ο άνδρας είναι επιβήτορας και γι’αυτό παλικαράς, που σημαίνει ότι μπορεί να πηγαίνει με όποια γυναίκα του γουστάρει, αντίθετα με τη γυναίκα που καταδικάζεται σε αυστηρή νηστεία.»

«Ούτε ένα επίσημο στοιχείο για τη μακρά σε εκατονταετίες, πιθανόν και χιλιετίες, περίοδο της Μητριαρχίας δεν διαθέτουμε ούτε την παραμικρή αναφορά, σε σημείο να αμφισβητείται από κάποιους ολόκληρη αυτή η πολιτισμική εποχή. Μοναδική πραγματικότητα, χωρίς χθες ούτε και προηγούμενο, καταγραμμένη από δραματουργούς, ιστορικούς και φιλοσόφους, αναδύθηκε σαν από θαύμα σ’έναν κόσμο κενό από γίγνεσθαι ή καλλιτεχνική έκφραση της ζωής των Ελλήνων-Αχαιών από τον έβδομο αιώνα και δώθε. Με αυστηρά επιλεγμένους προγόνους, με πρωτοστάτη τον Δία φυσικά και τον Διόνυσο.»

© Eugenia Loli

«Ωστόσο η γυναίκα δεν εθεωρείτο ένα ανθρώπινο πλάσμα, αλλά μια ποινή για την ανθρωπότητα, κατά τις επίσημες πηγές. Και πράγματι, οι Αχαιοί μεγαλούργησαν με τη σφραγίδα “άνδρας εποίησεν”. Βγαίνοντας από το πολύπλοκο πλέγμα κατωτερότητας που τους δημιουργούσε η γυναικεία παρουσία, την απέσυραν, όχι από την κυκλοφορία αλλά από τη ζωή ολόκληρη, αναλαβαίνοντας τη δόμηση ενός νέου κόσμου, αφήνοντας την μόνο να γεννοβολάει σαν επίσημος μάρτυς του ανδρισμού τους.
Μισεί κάποιος ότι φοβάται. Αυτό το χαρακτηριστικό μίγμα φόβου και μίσους για τις γυναίκες διαμόρφωσε κατά τον Borneman την εικόνα της Ελλάδας, καθώς και της πατριαρχίας. Οι Έλληνες, πατέρες του πολιτισμού, έφθειραν τον εαυτό τους και τον ευτέλισαν κατακαιόμενοι απ’αυτό το μίσος, εκφράζοντας το σαν φτυσιά προς όλες τις κατευθύνσεις.
Άνθρωποι μεγάλου αναστήματος σαν τον Θουκυδίδη τόλμησαν να διατυπώσουν σκέψεις σαν κι αυτήν: “Aν τη γυναίκα τη δημιούργησε θεός ξέρει αυτός, όπου κι αν βρίσκεται ότι είναι ο πρόξενος της μεγαλύτερης συμφοράς.”
Από κοντά και ο Όμηρος, που επισημαίνει στην Οδύσσεια: “Δεν υπάρχει στη γη πιο απαίσιο, πιο ξεδιάντροπο πλάσμα από τη γυναίκα.”»

© Chen Ke

«Θα μπορούσε ο καθένας να γεμίσει πάρα πολλές σελίδες με τόσο προσβλητικά αποφθέγματα εις βάρος των γυναικών. Αλόγιστο το μίσος και το βάθος της εχθρότητας. Είναι μάταιο ν’αναρωτηθούμε από που προέρχεται μια τέτοια εμπάθεια. Εμείς το δηλώσαμε ήδη: Οι Έλληνες έβρισκαν να’ναι πολύ αδικημένοι από τον καταμερισμό των ιδιοτήτων ανάμεσα στον άνδρα και τη γυναίκα. Το γεγονός ότι η φύση είχε αναθέσει στη γυναίκα να γεννάει, ακόμα και όταν διαπίστωσαν ότι ο άνδρας σπέρνει, ήταν γι’αυτούς αδιανόητο. Ίσως να ήταν και μακραίωνη η πληγή από την αίσθηση της γυναίκας που γεννούσε. Είναι φανερό πάντως ότι θεωρούσαν ως έσχατη ταπείνωση τη γέννα από τη γυναίκα. Αυτό το μοναδικό θαυματουργό φαινόμενο το έβλεπαν σαν προνόμιο χαρισμένο αδίκως στη γυναίκα. Φυσικά ήταν άγριοι στην αρχή, βάρβαροι στη συνέχεια, απαίδευτοι και επιστημονικά καθ’ολοκληρίαν απληροφόρητοι. Δεκτός ο εντυπωσιασμός τους. Αλλά μεταπήδησαν τόσο γρήγορα στη φιλοσοφική διάθεση, στην ποίηση, στη δραματουργία και δεν λυτρώθηκαν ποτέ από το σύνδρομο της προνομιούχου γυναίκας. Και όχι μόνο! Αλλά συνέχισαν να την περιφρονούν κλινικά και σωματικά, επιδιδόμενοι με ιδιαίτερο ενθουσιασμό στον ομοφυλοφιλικό έρωτα.»

© Arthur Sarnoff 

«Φυσικά την εξέλιξη της αθηναϊκής νοοτροπίας με τις γυναίκες καταδικασμένες στην απόλυτη αφάνεια και απομόνωση ακολουθούν όλες οι γειτονικές πόλεις-κράτη, Θήβα, Άργος, Κόρινθος κλπ. Εκτός από τη Σπάρτη, μια και οι Δωριείς εισβολείς της ήταν ανέκαθεν μητριαρχικοί και παρέμειναν. Με αποτέλεσμα, ο σεβασμός για τον πολιτισμό που αναπτύξανε οι Έλληνες γενικά να παρασύρει κι άλλες θρησκείες που εκκολάφθηκαν μεταγενέστερα, με τον ισλαμισμό πρώτο και και τις υπό απαγόρευσιν γυναίκες του, καλά κρυμμένες πίσω από το φερετζέ και το τσαντόρ ως σήμερα.
…Όλοι οι άλλοι λαοί, με τους Ρωμαίους πρώτα που περνούν (από το υψηλό στάδιο πολιτισμού των Ετρούσκων που κατακλέβουν) στον ελληνικό πολιτισμό αργότερα, δεν φαίνονται να διακατέχονται από το σύνδρομο της γυναικείας ιδιαιτερότητας, την οποία, αντίθετα, σέβονται απεριόριστα στην περίοδο της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας που ακολουθεί.»

© Roeqiya Fris

«Όχι, σίγουρα η βεβαιότητα που αποκτά ο Αχαιός για το γεγονός ότι συμμετέχει στη διαιώνιση σπέρνοντας στους κόλπους της γυναίκας τα παιδιά δεν του αρκεί. Η πραγματοποίηση της δημιουργίας ανθρώπινης ζωής γίνεται ορατή μόνο από τη γυναίκα που κουβαλάει το έμβρυο της μήνες και μήνες.
Γι’αυτό τρελαίνονται οι μυθολόγοι και βάζουν τον Δία να καταπίνει την Μήτιν και τη σοφία της – που αποτελεί συστατικό της μητρότητας-, να γεννά την Αθηνά από το κεφάλι και τον Διόνυσο από το μηρό του. Βάζει ακόμα στόχο και προορισμό του, αργότερα, να γκρεμίσει το μεγαλείο της μητέρας, να τη σύρει στη λάσπη, να την εξευτελίσει προτάσσοντας την Κλυταιμνήστρα, τη Μήδεια, την Ιοκάστη. Έτσι μόνο μπορεί να ερμηνευτεί η τόσο πολύπλοκη και αντιδραστική ψυχοσύνθεση με τάση κρυψίνοιας ακόμα και καχυποψίας του Έλληνα. Που πίστεψε ότι ανακαλύπτει την ατομική ελευθερία, όταν χειραφετείται από το φόβο των δυο ισχυρότερων κατ’αυτόν στοιχείων της φύσης – των θεών και των γυναικών – ή, αντίστροφα, καταργώντας αμφότερα από τη συνείδηση του, μια και πιστεύει ότι λειτουργεί ο ίδιος ισόθεα, σπέρνοντας τη ζωή και επιπλέον εξουδετερώνοντας τη γυναικεία παρουσία από την κοινωνία.
…Εκεί ωστόσο που μεγαλούργησε ο Έλληνας και η Αθήνα του ήταν το θέατρο και η δημιουργία της Τραγωδίας.»

© Paul Wright

«Δεν μάθαμε, κι ούτε θα μάθουμε ίσως ποτέ, ποιοί ακριβώς εμπνεύστηκαν και αποφάσισαν να πάρουν οι Τραγωδίες καθαρά εκπαιδευτικό-αντιμητριαρχικό χαρακτήρα για το μεγάλο κοινό. Με λίγα λόγια, ο προορισμόςτων Τραγωδιών όφειλε να είναι εκπαιδευτικός για το πλήθος που κατέκλυζε δωρεάν τα θέατρα.
Πρώτο: Να ανασκευαστούν οι παλαιοί μύθοι και να διαψευστεί ότι η γυναίκα είχε θεϊκή υπόσταση.
Δεύτερο: Εξημέρωση των ηθών, σύμφωνα με την πατριαρχική νοοτροπία. Η αναφορά στη γυναίκα θα γίνεται μόνο προκειμένου να καταγγελθεί η συμπεριφορά της, που θα προβάλλεται σαν εγκληματική, με εξαίρεση την Άλκηστη του Ευρυπίδη.
Τρίτο: Toυς γυναικείους ρόλους θα υποδύονται πάλι άνδρες ηθοποιοί.
Τέταρτο: Nα τονιστεί έντονα ότι για να γεννηθεί κάθε παιδί πρέπει να το “σπείρει” ο άνδρας, που κατόπιν λέγεται πατέρας.

Το Θέατρο δηλαδή αναλαμβάνει το ρόλο των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης, ερμηνεύοντας όλο το παρελθόν σύμφωνα με τις καινούργιες πληροφορίες που εκόμιζαν οι δαφνοστεφανωμένοι συγγραφείς της θεατρικής δημιουργίας.
…Αυτό που απασχολούσε τους Αθηναίους και τους Αχαιούς γενικότερα ήταν το γκρέμισμα του ειδώλου της Γυναίκας και το δικαίωμα βεβήλωσης του σ’όλες τις κοινωνικές βαθμίδες και σ’όλες τις τάξεις.»

© Pino Daeni

«Και οι τρεις τραγικοί, Αισχύλος, Σοφοκλής, Ευρυπίδης, επιστρέφουν συστηματικά στους παλιούς μύθους της μητριαρχικής περιόδου και τους διασκευάζουν ακούραστα, προκειμένου να επιτύχουν την πλύση εγκεφάλου που επιδιώκουν. Εκείνο που πρέπει να προσέξουμε ιδιαίτερα στην ανάγνωση των Τραγωδιών είναι η συστηματική επανάληψη ορισμένων νεοεισαχθέντων όρων, όπως “πατέρας”, “μοιχεία”, “ατιμάζω την κλίνη”, “σπέρμα”, “πατροκτόνος”.»

© Waldemar von Kozak

«Παρά το ότι η επίγνωση για τη συμμετοχή του στη διαιώνιση του είδους του προσδίδει τεράστια αυτοπεποίθηση και αλαζονεία, δεν του εξασφαλίζει ωστόσο καμιά ουσιαστική και συνειδητή αίσθηση ελευθερίας.
…Στο νταηλίκι που αναπτύσσει, όταν πια βεβαιώνεται ότι γεννάει, ανακαλύπτει έναν αντίπαλο ισχυρότερο του: το Θεό, τη μοίρα ή τους φυσικούς νόμους, οπότε, μετά την καθαίρεση της γυναίκας, μένει πάλι κάποιος δυνατότερος του μπροστά που του κλείνει το δρόμο: ο θάνατος. Ή μήπως αγαπάει τον εαυτό του αφύσικα ως τον εκλεκτόν; Δεν κερδίζει τη μάχη με τη ματαιοδοξία του.
…Ο άνθρωπος-άνδρας καταλήγει να αντιφάσκει με τον εαυτό του. Γίνεται ένας χαζοχαρούμενος παλικαράς, καχύποπτος απέναντι σε όλους. Και χάνει την ανθρώπινη αυθεντικότητα της επίγνωσης των λαθών του. Καταντάει ένας τρομοκράτης που απαγορεύει συνήθως τη γνώμη των άλλων. Διαλέγει να τον φοβούνται, η οικογένεια του πρώτα, η κοινωνία μετά και τέλος οι μάζες, αν του δώσουν εξουσία.»

© Eugenia Loli

«Αιώνες έχουν περάσει, χιλιετίες, αλλά οι άνδρες δεν θ’αποκτήσουν ποτέ αυτοπεποίθηση για τη δύναμη τους απέναντι στη γυναίκα.»

«Η φύση της γυναίκας είναι προικισμένη με μια πολυτέλεια οργανική που λειτουργεί αυτόματα και κυρίως ασύνειδα, καθώς και οι ορμόνες της θηλυκότητας της. Η γυναίκα γεννιέται ταυτόσημα με το αίσθημα της αθανασίας. Ίσως γιατί ‘ναι προορισμένη να γεννήσει; Ή διότι βλέπει συγκεκριμένα τη σαρκική της διάσταση να επεκτείνεται; Γιατί τι άλλο είναι η γέννηση ενός παιδιού παρά μια παράταση ζωής; Αλλά και πριν να γεννήσει ή ακόμα κι αν δεν της συμβεί ποτέ αυτό, η συγκεκριμένη αίσθηση λειτουργεί γαλήνια μέσα της, κυρίαρχη.
…Μέσα της λειτουργεί μια ανάγκη τάξης εφάμιλλη της τάξης του κόσμου που μας περιβάλλει. Γι’αυτό σ’ότι κάνει η γυναίκα με μεράκι έχει την τάση της τελειότητας.»

© Pino Daeni

(Αποσπάσματα από το βιβλίο “Από τη Μήδεια στη Σταχτοπούτα – Η ιστορία του φαλλού” της Λιλής Ζωγράφου, εκδόσεις Αλεξάνδρεια)

*Υστερόγραφο

“Uomini Addosso” – Milva