Ο ΠΙΝΑΚΑΣ ΤΟΥ ΜΑΡΤΙΟΥ

© André Deymonaz

*KEEP WALKING…*

“Ο χρόνος κυλάει αργά, αλλά περνάει γρήγορα.”
(Alice Walker)

© Thomas Saliot

«Η φράση “κρίση μέσης ηλικίας” συνήθως θυμίζει έναν άνδρα με αραιωμένα μαλλιά που αγοράζει ένα μικρό κόκκινο διθέσιο αυτοκίνητο και αφήνει τη σύζυγο του για μια πολύ νεότερη γυναίκα, ενώ παραμένει δυστυχώντας σε οποιαδήποτε καλά αμειβόμενη μα γεμάτη άγχος ή καθόλου πρόκληση καριέρα, την οποία ακολουθεί όλη του τη ζωή. Αν και οι περισσότεροι άνθρωποι περνούν μία αναταραχή κατά τη μέση ηλικία, περιλαμβανομένης της περίπτωσης που σε κάνει να θέλεις να ανταλλάξεις οτιδήποτε για να έχεις ένα υποθετικά πιο σέξι μοντέλο, η λέξη κρίση είναι ακατάλληλος όρος. Η αλλαγή είναι φυσικό κομμάτι του κύκλου της ζωής, αλλά δεν υπάρχει τίποτα στον ορισμό της αλλαγής που να καθιστά αναγκαία την κρίση.

© Stanley Zuckerberg

Όταν προσεγγίζεται με μία ανάλογη φιλοσοφική προδιάθεση, η μέση ηλικία θα πρέπει να παρουσιάσει μία ευκαιρία για προσωπική ωρίμανση και για βελτίωση τμημάτων της ζωής τα οποία μπορεί να έχει κάποιος παραβλέψει με άσχημα αποτελέσματα.

…Αυτή είναι η θέση μου, η αντικατάσταση δηλαδή της κρίσης μέσης ηλικίας με αλλαγή μέσης ηλικίας στο κοινό μας λεξιλόγιο.

© Mariano Peccinetti

…Όπου και να σε πηγαίνει το ταξίδι, δεν υπάρχει ανάγκη να το δεις σαν κατάσταση έκτακτης ανάγκης ή καταστροφή. Δεν μπορείς να μπεις στο ίδιο ποτάμι δύο φορές, όπως μάθαμε από τον Ηράκλειτο.

…Για να μείνει καθαρό και φρέσκο το νερό πρέπει να συνεχίζει να κινείται. Το ίδιο κι εσείς.

Στη Δύση, έχουμε σκεφτεί συγκριτικά λίγο για τις ηλικιακές φάσεις. Είμαστε αρκετά ικανοποιημένοι με τις κατηγορίες της παιδικής ηλικίας και της ενηλικίωσης, με την ενηλικίωση να αντιπροσωπεύει μία αχανή έκταση μη διαφοροποιημένης περιοχής, με μία ίσως υποκατηγορία για τους ηλικιωμένους πολίτες. Οι γυναίκες έχουν την ευλογία και κατάρα μαζί των αναγνωρίσιμων φάσεων της βιολογικής ύπαρξης: πρώτη έμμηνη ρήση, εγκυμοσύνη, μητρότητα και εμμηνόπαυση. Η αποδοχή των περιόδων της ζωής στις οποίες η ενέργεια είναι διαφορετικά επικεντρωμένη βοηθάει στην αποφυγή νοοτροπίας κρίσης, η οποία μπορεί να κυριαρχήσει αν η αλλαγή προσεγγίσει απρόσμενα. Από την άλλη, ο μονοδιάστατος δεσμός με τον αναπαραγωγικό κύκλο δεν λαμβάνει υπόψη τις πολλές πλευρές του κάθε ατόμου. Και πολλές από τις φάσεις έχουν ένα έντονο επακόλουθο, όπως η δυσφορία της εμμηνόρροιας, οι πόνοι της γέννας και το ανεπιθύμητο της γήρανσης.

© Jessica Durant

Οι στοχαστές της Ανατολής έχουν την παράδοση να βλέπουν τη ζωή σε φάσεις για όλους τους ανθρώπους και να παίρνουν μια ολική, πιο θετική άποψη της κάθε φάσης. Ο Κομφούκιος, για παράδειγμα, αναγνώριζε ότι οι διαφορετικές περίοδοι της ζωής εστιάζουν διαφορετικά την ενέργεια του καθενός…

Η παραδοσιακή ινδουιστική σκέψη καθορίζει τέσσερις περιόδους της ζωής: τη φάση του μαθητή, τη φάση του σπιτονοικοκύρη, τη φάση της απόσυρσης από τα εγκόσμια και τη φάση της τέλειας αποκοπής από τα εγκόσμια.

© Brecht Vandenbroucke

Χωρίς ένα οικείο πλαίσιο να χαρτογραφεί τις φάσεις της ζωής, βρισκόμαστε σε κατάσταση κρίσης όταν αντιμετωπίζουμε την αλλαγή της μέσης ηλικίας. Αναγνωρίζοντας ότι όλοι περνάμε από φάσεις μας επιτρέπει να βάλουμε σημάδια στο μακρύ δρόμο της ενηλικίωσης, χωρίς να συντριβόμαστε όταν διανύουμε την έκταση μιας καινούργιας περιοχής. Έχουμε ήδη περάσει στενά καθορισμένες φάσεις στα τμήματα της ζωής μας.

Ένα από τα πιο δημοφιλή βιβλία βρεφικής φροντίδας αναλύει τη ζωή ενός παιδιού μήνα με το μήνα, καθορίζοντας τι μπορεί να περιμένει ένας γονιός σχεδόν από εβδομάδα σε εβδομάδα. Καθώς τα παιδιά μεγαλώνουν, η κοινωνία αναγνωρίζει μία μετάβαση κάθε χρόνο, τις τάξεις του σχολείου, ενώ χρησιμοποιούμε ακόμη και χαρακτηρισμούς τόσο συγκεκριμένους όπως νεοεισαχθείς ή τελειόφοιτος. Ο πολιτισμός μας ψάχνει για λίγα άλλα σημάδια, όπως ο γάμος ή η τεκνοποίηση, μα πέραν αυτών υπάρχει μόνο ανοιχτός δρόμος. Δεν υπάρχει χαρακτηρισμός για κάποιον σαράντα δύο ετών, με είκοσι ένα χρόνια στην ίδια καριέρα και δεκαεφτά χρόνια στην ίδια σχέση, με παιδιά σε εφηβική ηλικία και μια γενικότερη αίσθηση δυσφορίας.

© Michael Carson

Δεν υπάρχει ορισμός της μέσης ηλικίας και σίγουρα δεν υπάρχει συγκεκριμένο είδος αλλαγής που έρχεται με βεβαιότητα καθώς κινούμαστε στην ενήλικη ζωή. Το εστιακό σημείο θα μπορούσε να είναι στα τριάντα πέντε ή στα σαράντα ένα ή στα πενήντα εφτά ή ποτέ. Για πολλούς ανθρώπους δεν υπάρχει μόνο μία κύρια μετάβαση. Μπορεί να υπάρξουν αρκετές μεγάλες μεταβάσεις ή  μία ακολουθία μικρότερων προσαρμογών. Με τον μέσο όρο ζωής μεγαλύτερο από ποτέ στην ανθρώπινη ιστορία και  με τους ανθρώπους να παραμένουν υγιείς και ενεργοί σε όλο και μεγαλύτερη ηλικία, μεγάλες αλλαγές περιμένουν τους περισσότερους ανθρώπους. Η προετοιμασία για αυτές ή η αντιμετώπιση τους, με τη διασαφήνιση της φιλοσοφίας του καθενός είναι το κλειδί για να εκμεταλλευτούμε στο έπακρο οτιδήποτε βρεθεί στο δρόμο μας.

© Cinta Vidal

…Ο Λάιμπνιτς υποστήριζε ότι ενώ κάθε κατάσταση προερχόταν από κάποιο «επαρκή λόγο» (δηλαδή δεν συμβαίνει τυχαία), δεν μπορούμε να γνωρίζουμε ακριβώς ποιος είναι αυτός ο λόγος. Οι άνθρωποι δεν μπορούν πάντα να τα καταλαβαίνουν όλα. Ο κόσμος είναι απλά πολύ περίπλοκος για εμάς.

…Υπάρχει καιρός να γνωρίζεις τι κάνεις και καιρός να μη γνωρίζεις.

… Τα πράγματα έχουν μια εξήγηση ακόμα κι αν δεν την βλέπουμε για την ώρα. Εάν βιώνει κανείς αλλαγή ή αβεβαιότητα ή δυστυχία και δεν γνωρίζει γιατί, ο στόχος του είναι να ανακαλύψει το σκοπό του, αποφεύγοντας τον εγωισμό να υποθέτει ότι τον γνωρίζει ήδη ή ότι θα έπρεπε να τον γνωρίζει.

© Edward Hopper

…Μερικές φορές ο σκοπός μπορεί να εξυπηρετείται καλύτερα με την άγνοια. Εάν μπορούσαμε να εξηγήσουμε τον κόσμο μόνο και μόνο με τη λογική, δεν θα υπήρχε ανάγκη για επιστημονικά πειράματα. Μα όταν η απόλυτη λογική αποτυγχάνει, πρέπει να κάνουμε πειράματα, χωρίς τα οποία μερικές από τις μεγαλύτερες ανακαλύψεις όλων των εποχών, από τον ηλεκτρισμό μέχρι το εμβόλιο για την πολιομυελίτιδα, δεν θα είχαν δει ποτέ το φως. Μερικές φορές οι απαντήσεις δεν είναι άμεσα διαθέσιμες και στη ζωή μας επίσης, κάτι που σημαίνει ότι μπορεί να αποκομίσουμε οφέλη πειραματιζόμενοι.

…Ζούμε με μια διαρκή τάση μεταξύ της άνεσης της ασφάλειας και της συγκίνησης νέων εμπειριών.

© Unskilled Worker

…Η ινδουιστική και η βουδιστική φιλοσοφία υποστηρίζουν ότι η μονιμότητα και η ασφάλεια είναι ψευδαισθήσεις. Τέτοιες ψευδαισθήσεις δημιουργούν έλξη στον σκεπτόμενο νου. Η έλξη υποκινεί επιθυμίες. Οι επιθυμίες προκαλούν την εξάρτηση και η εξάρτηση προκαλεί βάσανα.

…Διαλέγουμε το κακό που γνωρίζουμε από το κακό που δεν γνωρίζουμε. Είναι ένα βόλεμα που μας δηλητηριάζει αργά, μα το συνηθίζουμε και έτσι δεν νιώθουμε καν τη γεύση του δηλητήριου. Μετά από μεγάλες περιόδους αποκλεισμού από οτιδήποτε άλλο, οι φυλακισμένοι αρχίζουν να φοβούνται τον κόσμο μακριά από τα κελιά τους. Αν οι πόρτες όλων των φυλακών άνοιγαν ξαφνικά μια ημέρα, πολλοί θα έμεναν ακριβώς εκεί που ήταν.

© Thomas Saliot

…Ο Μακιαβέλι χειριζόταν τη διαμάχη μεταξύ ελεύθερης βούλησης και μοιρολατρίας, υποστηρίζοντας πως οι δύο ιδέες ήταν ομότιμοι συνέταιροι στο να επιτύχει κανείς στη ζωή του. Συμβούλευε, τότε, να μην σπαταλά κανείς χρόνο προσπαθώντας να αλλάξει αυτό που δεν μπορεί (αυτό που είναι προκαθορισμένο), μα να εργάζεται πάνω σε αυτό που μπορεί να επηρεάσει. Εάν δεν ήταν τόσο απασχολημένος με το να καθιερώσει τη φήμη του ως ο ηγεμόνας των κακών τύπων, ο Μακιαβέλι μπορεί να είχε επιβεβαιώσει την προσευχή της Γαλήνης: “Θεέ μου, δώσε μου τη γαλήνη να αποδεχτώ τα πράγματα που δεν μπορώ να αλλάξω, το κουράγιο να αλλάξω αυτά που μπορώ και τη σοφία να γνωρίζω τη διαφορά τους”.

© Gigi Rose Gray Eden

Εμείς οι άνθρωποι είμαστε πλάσματα που ασκούμε επιρροή. Μα δεν μπορούμε να επηρεάσουμε όλο τον κόσμο και δεν χρειάζεται να κάνουμε κάτι τέτοιο. Οι καλλιτέχνες συχνά έχουν ένα είδος πίστης στον εαυτό τους από το οποίο όλοι θα μπορούσαμε να ωφεληθούμε: Έχουν το κουράγιο να πλοηγούν με βάση τα δικά τους άστρα.
Η απάντηση στην ερώτηση: “Τι θα έπρεπε να κάνω τώρα;” συνήθως προέρχεται από την ενδοσκόπηση και όχι κοιτάζοντας έξω. Η απάντηση στο κάλεσμα, οποιοδήποτε κι αν είναι αυτό, θα φέρει τελικά την ευκαιρία…
Η ευκαιρία δεν χτυπάει την πόρτα μόνο μία φορά, χτυπάει συνέχεια. Μα συχνά δεν ακούμε το χτύπημα της ή υποκρινόμαστε πως δεν το ακούμε ή φοβόμαστε να απαντήσουμε.

© Claire Tabouret

© Waldemar von Kozak

…Εκμεταλλευτείτε στο έπακρο τις αλλαγές και θα πάρετε ό,τι καλύτερο υπάρχει από τη ζωή. Ξεχάστε την κρίση της μέσης ηλικίας. Μπορεί να βιώνετε μία κρίση κάθε πέντε λεπτά ή μπορεί να ζήσετε πέντε ζωές πριν καν φτάσετε στη μέση ηλικία. Η επιλογή είναι δική σας.»

(Αποσπάσματα από το βιβλίο «Πλάτωνας, όχι Πρόζακ!» του Λου Μαρίνοφ – μετάφραση Αριάδνη Αλαβάνου, εκδόσεις Α.Α. Λιβάνης)

*Υστερόγραφο

“I Never Said I Was Deep” – Jarvis Cocker